نگرش شیعه[ویرایش]

پیشینه تاریخی[ویرایش]

اولین مراسم سوگواری را زینب خواهر وی در مسجد کوفه برایش برگزار کرد. قبل از آن در کنار اجساد کشته‌شدگان در کربلا برگزار شد.^[۴]

سوگواری برای حسین[ویرایش]

سابقهٔ سوگواری و برپایی عزاداری برای حسین بن علی به اولین روزهای بعد از عاشورا، در محرم سال ۶۱ هجری می‌رسد. از علی بن حسین چنین روایت شده‌است:

پس از حادثهٔ عاشورا، هیچ بانویی از بانوان بنی‌هاشم، سرمه نکشید و خضاب ننمود و از خانهٔ هیچ یک از بنی‌هاشم دودی که نشانهٔ پختن غذا باشد، بلند نشد، تا آن‌که، ابن زیاد به هلاکت رسید. ما پس از فاجعهٔ خونین عاشورا پیوسته اشک بر چشم داشته‌ایم

^[۵]

سینه زنی[ویرایش]

یک نقاشی از دوران قاجار که عزاداری برای حسین بن علی را نمایش می‌دهد.

در کتاب تحفة النظار و غرائب الامصار یا همان سفرنامهٔ ابن بطوطه جلد اول، وی از زمان اقامتش در شهر شوشتر نقل می‌کند که وقتی پسر حاکم شوشتر در گذشت، مردم به مسجد آمدند، در حالی که لباس‌های مندرس پوشیده بودند و در دو دسته روبروی هم قرار گرفته و در حالی که بر سینه می‌زدند این شعر را تکرار می‌کردند "خوندگار ما، خوندگار ما" و حاکم شوشتر (صاحب عزا) نیز در بالای مسجد نشسته بوده‌است. (توضیح این که خوندگار به معنی بزرگ و حاکم است)

از این گزارش تاریخی می‌توان فهمید که ایرانیان در گذشته و حتی قبل از رواج تشیع نیز سینه زنی داشته‌اند و این کار را برای بزرگانشان انجام می‌داده‌اند و طبعاً پس از تشیع نیز این رسم را در مورد عزاداری عاشورا استفاده کرده‌اند. این نکته واضح تر می‌شود وقتی می‌بینیم که عزاداری به صورت سینه زنی بیشتر در مناطقی رواج دارد که فرهنگ ایرانی در آن نفوذ داشته‌است. جالب آنکه بسیاری از نوحه‌های زبان عربی برای سینه زنی مناسب نیست و دسته‌های عزادار عرب با تکان دادن دست آن نوحه‌ها را می‌خوانند.

ادبیات عاشورایی[ویرایش]

بخش اندکی از قصیدهٔ سیف فرغانی (قرن ششم و متعلق به سرزمین کنونی فرغانه در ازبکستان) در مصیبت حسین و یاران او:

همچنین شعر معروف محتشم کاشانی (سدهٔ ۱۰ قمری) در رثای واقعه کربلا که اینگونه آغاز می‌شود:

سوگواری در میان غیر مسلمانان[ویرایش]

سوگواری عاشورا مختص شیعیان نیست. در ایران ارامنه نیز دستجات عزاداری دارند.^[۶][۷]

در ترینیداد و توباگو ^[۸] و جامائیکا^[۹] تمامی گروه‌های قومی و مذهبی در مراسمی که به زبان محلی «هوسِی» خوانده می‌شود شرکت می‌کنند و به سوگواری می‌پردازند. ^{[نیازمند منبع]} همچنین زرتشتیان نیز در این ماه به عزاداری برای امام سوم شیعیان می‌پردازند و او را داماد ایرانیان می‌دانند با توجه به اینکه شهر بانو دختر یزدگرد سوم همسر او بوده‌است.^{[نیازمند منبع]}

تطبیق تاریخی[ویرایش]

عاشورای سال ۶۱ هجری قمری با توجه به گاه‌شماری هجری قمری هلالی در واقع با سه‌شنبه، ۲۰ مهر ۵۹ هجری خورشیدی (۹ اکتبر ۶۸۰ میلادی) برابر می‌باشد.^[۱۰] هرچند براساس گاه‌شماری هجری قمری قراردادی این روز با چهارشنبه، ۲۱ مهرماه خورشیدی (۱۰ اکتبر میلادی) همان سال تطبیق داده می‌شود.^{[۱۱][۱۲][۱۳]}

کشته‌شدگان عاشورا[ویرایش]

نگرش مذاهب دیگر[ویرایش]

اهل سنت[ویرایش]

.

در سیوند

در مورد واقعه عاشورای سال ۶۱ اغلب تاریخ نگاران اهل سنت از جمله محمد بن جریر طبری، بلاذری، ابن سعد، ابن قتیبه دینوری، و ابن اثیر واقعه کربلا را به تفصیل و بر اساس روایت ابومخنف بیان کرده‌اند. ^{[نیازمند مدرک]} این درحالی است که شیعیان معتقد هستند که بعد از واقعه عاشورا، بنی امیه به جعل منابع اسلامی پرداخت و به بهانه کشتن امام سوم شیعیان این روز را عید اعلام نمود و در این روز روزه می‌گرفتند.

یهودیت[ویرایش]

صحیح بخاری به اشتباه این روز را معادل یوم‌کیپور شمرده است..^[۱۴] یوم‌کیپور در روز دهم ماه تیشری- می باشد، اما ۱۰ محرم ۶۱ هجری قمری برابر با ۱۰ حشوان ۴۴۴۱ عبری بوده است.

سایر[ویرایش]

همچنین زمان بسیاری وقایع سرنوشت ساز برای پیامبران پیشین به این روز منتسب شده‌است. پذیرش توبه آدم، پایان طوفان نوح، گذشتن ابراهیم از میان آتش، بینا شدن یعقوب، بهبود بیماری ایوب و انتقال عیسی به بهشت پس از تلاش ناموفق یهودیان برای مصلوب کردن او، همگی مطابق برخی روایات در این روز اتفاق افتاده‌اند.^{[منبع معتبر][۱۵]}

کتاب‌شناسی[ویرایش]

• لهوف - سید بن طاووس
• قیام امام حسین در منابع اهل سنت
• حماسه حسینی - مرتضی مطهری
• - سید جعفر شهیدی
• جامعه‌شناسی تحریفات عاشورا؛ دکتر سید عبدالحمید ضیایی، نشر هزاره ققنوس، چاپ دوم.

۱۳۸۵

• مدیریت عاشورایی>تالیف دکتر حسین علیان عطاآبادی

تصاویر سوگواری روز عاشورا[ویرایش]

پانویس[ویرایش]

جستارهای وابسته[ویرایش]

• حسین بن علی
• تاسوعا
• رویداد کربلا
• کربلا
• ماه محرم
• حسین بن علی و نبرد کربلا از دیدگاه دانشمندان مذهب سنی

درگاه اسلام

پیوند به بیرون[ویرایش]

• سایت رسمی زیارت عاشورا
• محرم و عاشورا در میان اهل سنت - رادیو زمانه
• فرهنگ عاشورا، جواد محدثی
• چیستی عاشورا
• تاریخ عاشورا
• عاشورا و امام حسین در آئینه احادیث
• جلوه‌هایی از آیین‌های سنتی عزاداری ماه محرم در استان خراسان جنوبی
• نگاهی به آیین‌های عزاداری سنتی محرم در شهرهای شمال اصفهان
• بانوان همدان و سنتهای محرم
• تحلیل واقعهٔ عاشورا
• نخل برداری در یزد به قلم دکتر میرزا محمد کاظمینی
• عاشورا و انتظار (در شعر شاعران تاجیکستان)، پدیدآورنده: علی‌رضا قزوه،
• عاشورا در شعر فارسی، پدیدآورنده: میرصادق سیدنژاد،

 ویژه نامه محرم

بانک جامع پاسخ به شبهات عاشورایی با پیش از 800 پرسش و وپاسخ مرتبط

کارت پستال های الکترونیکی و پویای ویژه ماه محرم و عاشورا :

•         کارت پستال با موضوع امام حسین علیه السلام و عاشورا

•         کارت پستال با موضوع حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام

•         کارت پستال با موضوع حضرت زینب سلام الله علیها

•         کارت پستال با موضوع حضرت رقیه سلام الله علیها

•         کارت پستال با موضوع حضرت علی اکبر علیه السلام

•         کارت پستال با موضوع حضرت علی اصغر علیه السلام

دانشنامه امام حسین (ع) و عاشورا در قالب 21 موضوع و 3500 واژه و اصطلاح مرتبط با آن

مداحی :

•         امام حسین علیه السلام

•         حضرت ابالفضل علیه السلام

•         حضرت زینب سلام الله علیها

•         حضرت رقیه سلام الله علیها

•         حضرت علی اکبر علیه السلام

•         حضرت علی اصغر علیه السلام

گالری تصاویر کربلای معلی :

•         بارگاه امام حسین(ع)

•         ایوان طلای امام حسین(ع)

•         ضریح امام حسین(ع)

•         درهای بهشت

•         تصاویر هوایی کربلا

•         بین الحرمین

•         صحن حرم حسینی

•         مقامهای زیارتی کربلا

•         خیمه گاه

•         تعمیرات حرم سیدالشهدا(ع)

•         بارگاه حضرت عباس(ع)

•         ضریح حضرت عباس(ع)

•         سرداب حرم حضرت عباس(ع)

•         میدان مشک

•         تل زینبیه

•         مقامهای زیارتی کربلا

•         مرقد حر

•         مزار حبیب بن مظاهر

•         تصاویر گرافیکی امام حسین علیه السلام

•         تصاویر گرافیکی حضرت عباس علیه السلام

•         تصاویر گرافیکی حضرت زینب سلام الله علیها

•         تصاویری از نمادهای عاشورا

بانک جامع مقالات :

•         زندگینامه امام حسین علیه السلام

•         کرامات حسینی

•         فسلفه و نتایج عاشورا

•         زیارت عاشورا

•         عاشورا از نگاه اندیشمندان و بزرگان جهان

•         برکات زیارت و تربت کربلا

•         فضائل حسینی

•         زنان عاشورایی و نهضت حسینی

•         عزاداری و آداب آن

•         عاشورا از نگاه قرآن

•         شب وداع و وصیت نامه امام حسین علیه السلام

•         عاشورا در کلام پیامبران و امامان

•         یاران امام حسین (ع)

نرم افزارهای  موبایل :

•         نرم افزار شور شیرین ویژه محرم

•         نرم افزار تخصصی ثارالله

•         نرم افزار عتبات عالیات

پخش زنده و مستقیم کربلای معلی :

•     پخش زنده حرم امام حسین علیه السلام

•     پخش زنده حرم حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام

ابزارهای وبلاگ مذهبی ویژه اباعبدالله الحسین علیه السلام :

•         کد دانشنامه عاشورا شامل 1300 واژه عاشورایی

•         کد بسیار زیبای فراز آخر زیارت عاشورا بصورت فلش و در 8 طرح مختلف

•         کد وصیت نامه شهدا با قابلیت انتخاب موضوع امام حسین علیه السلام 

        •         کد بسیار زیبای ذکر یا کاشف الکرب بصورت فلش و در 8 طرح مختلف 

•         کد سه مرحله ای روزشمار محرم / عاشورا / اربعین

قالبهای وبلاگ ویژه محرم با موضوع تخصصی امام حسین(ع) (دهها قالب متنوع)



سفر مجازی و 360 درجه به عتبات عالیات :

•     سفر مجازی به بین الحرمین 
سفر مجازی به بارگاه حضرت عباس علیه السلام

درد دل کاربران پایگاه جامع عاشورا با کربلا ( این صفحه منتظر شماست...)

فیلمها و سریال ها
           سریال زیبا و تاثیرگذار شب دهم در قالب 22 قسمت

گالری تصاویر نماد های عاشورا :

•         تصاویر ویژه از كودكان عاشورايي

•        تصاویر ویژه از مراسم عزاداري 

•        تصاویر ویژه از زنجير زني 

•         تصاویر ویژه نمادین از گهواره علی اصغر علیه السلام 

•        تصاویر ویژه از آب (مشک) و غذا 

•        تصاویر ویژه از بيرق و پرچم اباعبدالله الحسین علیه السلام 

•        تصاویر ویژه نمادین از حجله

•         تصاویر ویژه از شمع و فانوس (شام غریبان)

•        تصاویر ویژه از مراسم تعزيه

•         تصاویر ویژه از ساربان

•       تصاویر ویژه از دود کردن اسپند

•         تصاویر ویژه از طبل و سنج

•        تصاویر ویژه از علم (علامت)

حاضر بودن، گواهي دادن، کشته شدن در راه خدا.در فرهنگ قرآني، از شهادت با تعبير «قتل في سبيل الله‏» ياد شده است: «و لا تقولوا لمن يقتل في سبيل الله اموات بل‏ احياء و لکن لا تشعرون‏»[1] به کساني که در راه خدا کشته مي‏شوند، مرده نگوييد، بلکه آنان‏زنده‏اند، ولي شما درک نمي‏کنيد.نيز، خداوند مشتري اموال و جانهاي کساني است که درراه خدا مي‏جنگند، مي‏کشند و کشته مي‏شوند و پاداش بهشت از خداوند مي‏گيرند: «ان‏الله اشتري من المؤمنين انفسهم و اموالهم بان لهم الجنة يقاتلون في سبيل الله فيقتلون ويقتلون...»[2] .
اين فداکاري و از جان گذشتگي در راه خدا و دين، نهايت رستگاري انسان مؤمن‏است و آنان که جان خويش را بر سر دين مي‏نهند، هم به کاميابي ابدي در آخرت‏ مي‏رسند، هم شهادتشان سرچشمه الهام و الگوي فداکاري براي ديگران محسوب ‏مي‏شود.نخستين شهيد اسلام، «سميه‏» مادر عمار ياسر بود که با نيزه ابو جهل در زير شکنجه به شهادت رسيد.پس از او نيز مسلماناني که چه زير شکنجه‏ها، چه در جبهه‏هاي ‏نبرد با مشرکان و چه در دفاع از حق و مواجهه با حکام ستمگر جان باخته‏اند، همواره ‏سرمشق آزادگان خداجوي بوده‏اند.
در علت نامگذاري چنين مرگي به‏ «شهادت‏»، گفته‏اند: «يا بدان جهت است که‏ فرشتگان رحمت‏ خدا در صحنه شهادت حضور مي‏يابند، يا بدان سبب که خدا و رسول، به بهشتي بودن شهدا گواهي مي‏دهند، يا اين که شهيد در قيامت، همراه انبيا بر امتهاي ديگر گواهي مي‏دهد، يا اين که شهيد، زنده و حاضر است، به مقتضاي‏ «احياء عند ربهم ‏يرزقون‏»، يا بدان جهت که شهيد، به شهادت حق قيام مي‏کند تا کشته شود.»[3] .
فيض شهادت، چنان ارزشمند است که اولياء دين همواره از خداوند، آرزوي آن را داشته‏اند.در دعاهاي ما نيز مکرر از خداوند، رخواست‏شهادت شده است و روايات ‏بسياري درباره شهادت و جايگاه شهيد آمده است.رسول خدا «ص‏» فرموده است: «فوق ‏کل بر بر حتي يقتل الرجل في سبيل الله، فاذا قتل في سبيل الله فليس فوقه بر»[4] بالاتر از هرنيکي، نيکي است، تا آن که انسان در راه خدا کشته شود.پس چون در راه خدا کشته شد، بالاتر از آن، نيکي نيست.در احاديث است که: شهادت، برترين مرگ است.قطره خون ‏شهيد، نزد خدا از بهترين قطرات است.شهادت موجب آمرزش گناهان مي‏شود.شهيد از سؤال قبر، مصون است و فشار قبر ندارد و در بهشت، با حوريان هم آغوش است.شهيد، حق شفاعت دارد.شهدا اولين کساني‏اند که وارد بهشت مي‏شوند و همه به مقام شهيدان‏ غبطه مي‏خورند.[5] شيخ مفيد، شهادت را مقامي والا مي‏داند که آنکه در راه خدا صبر و مقاومتي کند تا آن حد که خونش ريخته شود، روز قيامت از امناي والا مرتبه الهي‏ محسوب مي‏شود.[6] نظر به وجه الله، از خصوصيات شهيد است و اين نتيجه نفي بعد لجني‏از وجود خويش و رسيدن به خلود و قداست کامل در سايه شهادت است.
در مکتب خاندان وحي، «شهادت‏» مطلوب و معشوق آنان است و امامان، يا مقتول و يا مسموم بوده‏اند و مرگشان شهادت بوده است.گر چه جان ائمه و اولياء خدا و بندگان ‏خالص، عزيز است، ولي دين خدا عزيزتر است.بنابر اين جان بايد فداي دين گردد تا حق، زنده بماند و اين، همان‏ «سبيل الله‏» است.

شما راه خدا را باز کرديد
شهادت را شما آغاز کرديد

به خون خفتيد، تا آيين بماند
فدا کرديد جان، تا دين بماند[7] .

در دوران سيد الشهدا، شرايطي پيش آمده بود که جز با حماسه شهادت، بيداري امت‏ فراهم نمي‏شد و جز با خون عزيزترين انسانها، نهال دين خدا جان نمي‏گرفت.اين بود که امام و اصحاب شهيدش، عاشقانه و آگاهانه به استقبال شمشيرها و نيزه‏ها رفتند تا با مرگ ‏خونين خويش، طراوت و سرسبزي اسلام را تامين و تضمين کنند و اين سنت، همچنان‏ در تاريخ باقي ماند و «شهادت‏»، درس بزرگ و ماندگار عاشورا براي همه نسلها و عصرها گشت.به فرموده امام خميني‏ «قدس سره‏»: «خط سرخ شهادت، خط آل محمد و علي ‏است و اين افتخار از خاندان نبوت و ولايت به ذريه طيبه آن بزرگواران و به پيروان خط ‏آنان به ارث رسيده است‏».[8] کسي مي‏تواند به اين جايگاه رسد، که رشته‏هاي علايق‏ جسماني و حيات مادي را گسسته باشد و عشق به حيات برتر، او را مشتاق شهادت سازد. گذشتن از اين موانع و رسيدن به آن وارستگي و رهايي از تعلقات، ايماني بالا مي‏طلبد و به‏ همين جهت است که شهادت، نزديکترين طريق و راه ميان بر براي رسيدن به خدا و بهشت است.

زنده است هر که کشته شود در مناي دوست
بيگانه نيست آنکه شود آشناي دوست

گردن نهد به سلسله غم، اسير عشق
تير بلا به جان بخرد مبتلاي دوست

جان شبنم است و در پي خورشيد، پر کشد
گر بشنود نواي دل از نينواي دوست

بر لوح دهر، زنده ي جاويد مي‏شود
آنکس که عاشقانه بميرد براي دوست

در مروه ي مراد، شود کامياب دل
با پاي سر هر آنکه دود در صفاي دوست

ارزنده‏تر ز گوهر ناياب مي‏شود
جاني که خاک گردد و افتد به پاي دوست

بوسيدني است‏سنگ مزار شهيد عشق
بوييدني است تربت پاک گداي دوست[9] .

غير از کشتگان ميدان جهاد، در روايات اسلامي کسان ديگري هم که نوعي رنج کشيده‏ و تلاش داشته‏اند و جان در آن راه باخته‏اند، «شهيد» محسوب شده‏اند، همچون کسي که‏ در دفاع از مال، جان، شرف و ناموس خود و براي احقاق حق خويش کشته شود، يا آنکه‏ در مهاجرت در راه خدا جان بسپارد، يا آنکه با ايمان کامل و با محبت اهل بيت و در حال ‏انتظار فرج براي حاکميت عدل جان بدهد، نيز کسي که در راه طلب علم بميرد يا در غربت‏ مرگش فرا رسد، يا زني که هنگام زايمان، جان بسپارد، يا آنکه در راه عمل به وظيفه امر به‏ معروف و نهي از منکر کشته شود.


پی نوشتها :
[1] بقره، آيه 154.
[2] توبه، آيه 111.
[3] مجمع البحرين، واژه‏ «شهد».
[4] بحار الانوار، ج 97، ص 10 (چاپ بيروت).
[5] روايات مربوط به شهادت و فضيلت‏شهدا را از جمله در منابع زير مطالعه کنيد: بحار الانوار، ج 97، وسائل‏الشيعه، ج 11، ميزان الحکمه، ج 5، کنز العمال، ج 4، و کتاب‏ «خط سرخ شهادت‏» از بنياد شهيد.
[6] اوائل المقالات، شيخ مفيد (چاپ کنگره شيخ مفيد) ص 114.
[7] از مثنوي‏ «اهل بيت آفتاب‏» از جواد محدثی.
[8] صحيفه نور، ج 15، ص 154.
[9] از جواد محدثی.